Aflevering 2 van de Illustrator Estafette bij Kinderboeken.
Er komen zoveel prachtige kinderboeken uit en de een is nog mooier geïllustreerd dan de andere. We weten allemaal dat deze illustratoren vaak 4 jaar naar de Kunstacademie zijn gegaan en jarenlange werkervaring achter de kiezen hebben voordat deze mooie parels voor ons maken. Maar het echte verhaal achter die prenten kennen we niet. Wie tekenen al die kleurrijke, hilarische, verhelderende, ontroerende, mooie tekeningen? Hoe doen ze dat? Welke technieken gebruiken ze? Hoe werken ze met uitgevers en schrijvers samen? We willen het erg graag weten, maar konden de juiste vragen niet vinden. Tot we op het idee kwamen de illustratoren elkaar vragen te laten stellen. Als eerste lieten we Mark Janssen aan het woord. Hij vertelde ons alles over zijn studie, het begin van zijn carrière en het succes van de laatste jaren. Nu is het zijn beurt om een vragenvuur af te vuren op een collega: Saskia Halfmouw, bekend van onder andere het zoekboek Zaterdag.
Mark aan het woord:
‘Beste Saskia, jouw naam kwam als eerste in mij op toen ik de nummer twee van deze Illustrator-Estafette moest benoemen. Op het moment van kiezen, kwam namelijk je eerste eigen prentenboek Zaterdag uit en dat vond ik opzienbarend. Een prachtboek en ik herkende mezelf meteen in de ontwikkeling die jij nu doormaakt. Volgens mij heb je ook al enorm veel boeken voor andere auteurs geïllustreerd, waaronder hele bekende namen, maar er is dus blijkbaar een moment gekomen waarbij je dacht; ‘Zo! Klaar! En nu ben ik eens zelf aan de beurt!’. Herkenbaar!
Dat heb ik ook meegemaakt. Ik ben nieuwsgierig naar je verhaal hier over…’
Saskia geeft antwoord:
Ha Mark, wat leuk dat je het estafettestokje aan mij doorgeeft. Ik hoop dat ik al je vragen naar tevredenheid kan beantwoorden.
Mark: ‘1.Vertel eerst eens wie je bent, waar je bent opgegroeid en hoe het zo ver is gekomen dat je een kinderboekillustrator bent geworden.’
Saskia: Deze week ben ik tot de ‘club van 50’ toegetreden, dus die jeugd is al een tijdje geleden. Geboren in Den Haag, opgegroeid in Ede. Van jongs af aan ben ik altijd aan het tekenen geweest, ik maakte getekende boekjes die ik met een eveneens tekenend buurmeisje uitwisselde. Strips in schoolkranten. En veel natekenen uit ‘Het brieschend paard’ van Rien Poortvliet 😉 (ik was ook nog een ‘paardenmeisje’) . Na de middelbare school ging ik naar de kunstacademie in Arnhem, afdeling grafisch ontwerpen. Daar was illustratief tekenen een van de vakken; ik vond vormgeving ook erg leuk. In de loop van de studie kwam ik er wel achter dat ik steeds weer bij het tekenen uitkwam en die kant op wilde.
Mark: ‘2. Heb je vroeger een voorbeeld-illustrator of een inspirator gehad, waar je veel naar keek als voorbeeld?’
Saskia: Niet speciaal eentje. Op de academie kreeg ik o.a. les van Sylvia Weve, dat was erg inspirerend. Maar ik ging ook regelmatig bij de Arnhemse Kinderboekwinkel kijken, waar ze bijna altijd werk van verschillende illustratoren exposeerden. Ik kan heel veel verschillende stijlen waarderen.
Mark: ‘3. Kun je vertellen hoe je eerste jaren waren in het vak? Wie pikte je als eerste op als uitgever en welke boeken heb je in het begin gemaakt?’
Saskia: Als eindexamenproject had ik zelf een kinderboek volledig vormgegeven, geillustreerd, laten drukken en binden, in kleine oplage (en zelf nog de omslagen op de academie gezeefdrukt). Dat was ‘Het kalekoppenhuis’ van Jan Blokker. Geweldig leuk boek. Dat boek heb ik naar diverse uitgevers opgestuurd en daar kwamen vrij snel de eerste opdrachten uit voort. Bij Lemniscaat, uitgeverij Leopold en uitgeverij Holland, die meteen met een nieuw boek van Paul Biegel kwam. (‘Het ijzeren tapijt’)
Daarnaast was ik ook als grafisch ontwerper aan het werk, met een vriend van de academie. Pas na een jaar of zes had ik genoeg illustratie-opdrachten om het grafisch ontwerpen te laten voor wat het was en kon ik vol voor het illustratiewerk gaan.
Mark: ‘4. Je werkt al langer dan 20 jaar in het illustratievak. Vind jij dat het vak is veranderd door de jaren heen? Zo ja, heb jij je daar op moeten aanpassen of ben je heel natuurlijk met de flow meegegroeid?’
Saskia: 25 jaar om precies te zijn. Ik weet niet of het vak erg veranderd is, de basis is natuurlijk hetzelfde gebleven. Je maakt als illustrator zo goed mogelijk je illustraties bij het boek dat je in handen krijgt. Ik begon in het pre-digitale tijdperk en had toendertijd nauwelijks enig idee hoe andere illustratoren bezig waren. De laatste jaren kunnen we elkaar allemaal volgen via sociale media en daar leer ik nog regelmatig wat van!
Ik denk wel dat veel boeken nu een kortere levensduur hebben en er veel meer concurrentie bezig is die allemaal graag vooraan in de boekhandel willen liggen. Het is wel de kunst om je daarin staande te houden en continue kwaliteit te blijven leveren.
Een beetje met de flow meegegroeid denk ik dus.
Mark: ‘5. Heb je tips voor beginnende illustratoren? Wat moeten ze kunnen beheersen om een carrière te starten?’
Saskia: Sowieso (redelijk) goed kunnen tekenen. Laat zien dat je een verhaal van begin tot eind kunt vormgeven. Met karakters, omgeving etc. Maak een storyboard.
En wees zo professioneel mogelijk. Lever op tijd, communiceer duidelijk.
Dat klinkt misschien wel wat voorspelbaar. Maar het is wel belangrijk.
Mark: ‘6. Je werkt volledig analoog, dus je schildert met verf op papier en doet volgens mij niets met digitaal illustreren. Op papier tekenen is heel mooi, je voelt de energie van de maker er in. Is dat de reden dat je 100% analoog blijft werken, terwijl het digitale ook een poot aan de grond heeft gekregen. Kun je hier je mening over geven?
Saskia: Ik werk inderdaad nog steeds volledig analoog. Daar voel ik me het beste bij. Ik houd graag potloden, penselen, papier in handen. Het knisperende geluid van het materiaal op papier. Ik kan me daar helemaal in laten opgaan.
Maar natuurlijk denk ik er ook regelmatig over na of ik niet de digitale kant van het vak moet gaan verkennen. Iets weerhoudt me er nog van. Ik ben een beetje bang dat de mogelijkheden op de computer zo eindeloos zijn, dat ik door de bomen het bos niet meer zie. Je moet dan streng keuzes maken. Terwijl het werken op papier mij bij voorbaat al een beetje begrenst. En zo moet ik geconcentreerd blijven werken. Ik kan niet elke fout eventjes snel herstellen.
Wellicht komt het er nog van. Ik kijk met belangstelling hoe andere illustratoren dat doen.
En voor ‘mijn’ uitgevers maakt het niet uit gelukkig. Die lithograferen nog steeds de papieren werkjes.
Mark: ‘7. Je bent voor mij bekend van de reeksen met miniheksje Foeksia (Paul van Loon), de ‘Het geheim van’-reeks en van de voetbalboeken van Vivian den Hollander. daar heb je ongelofelijk veel boeken van getekend. Met alle respect; maar gaat dat nooit vervelen? hoe ga je daar mee om (als dat zo is)? ‘
Saskia: De series vervelen niet, hoewel de productie daarvan gelukkig niet meer zo hoog is als een aantal jaar geleden. Want in dat tempo had ik inderdaad niet door willen gaan. Een Foeksia per jaar en een paar boekjes voor Vivian. Ik heb met beide auteurs gewoon een heel erg leuke samenwerking.
Het laat nu genoeg ruimte over om andere dingen te doen. En deze series vormen ook een basis voor mijn inkomen. Ook niet onbelangrijk.
Mark: ‘8. En nu over Zaterdag, je eerste eigen prentenboek. Na 25 jaar werkervaring. Saskia, waarom heeft dat zo lang geduurd in hemelsnaam? Kun je wat meer vertellen over het proces? Waarom en wanneer begon dat? Hoelang heb je er aan gewerkt en ben je blij met de uitgave en aandacht die het krijgt? Veel vragen he?
Saskia: Tjonge Mark, je bent wel nieuwsgierig hoor! Aansluitend op de vorige vraag: de wens om ook zelf een boek te gaan maken werd steeds sterker. Ik heb er alleen nogal lang moed voor moeten verzamelen, deels uit onzekerheid over de kwaliteit van mijn werk en of daar wel iemand op zat te wachten. Deels omdat ik niet gauw ‘nee’ durfde te zeggen tegen de volgende leuke opdracht die voorbij kwam. Totdat ik mezelf een schop onder mijn kont gaf. Ik zat er zelf op te wachten! En gezondheidsproblemen van een paar jaar geleden gaven me (hoe cliche he) het laatste zetje om door te pakken.
Dus ik heb al mijn schetsboekjes (die ik altijd bij me heb om overal en altijd ideetjes, voorbijgangers, onze hond etc te schetsen) erbij gepakt en langzamerhand ontstond daar het idee uit voor een kijk-en zoekboek. Waar ze bij uitgeverij Leopold tot mijn blijdschap heel enthousiast over waren. Ik ben er ruim twee jaar mee bezig geweest, met andere opdrachten tussendoor. En toen het in januari van dit jaar eenmaal verscheen was ik er heel erg blij mee.
Het gaf een ongekende ‘kick’, alsof het mijn eerste boek ooit was.
En ik krijg er zoveel goede en enthousiaste reacties op, het won deze maand zelfs de Sardes Leespluim. Had ik echt nooit op durven hopen…
Mark: ‘9. Smaakt het naar meer? Komen er meer eigen prentenboeken in de toekomst? Ga je misschien ook prentenboekenteksten schrijven dan? En kun je al wat zeggen over aanstaande boeken die uitkomen?
Saskia: Het smaakt enorm naar meer! Ik ben aan het denken, schetsen, brainstormen. Kan je nog geen concreet plan vertellen J
Zelf tekst schrijven? Wie weet… Ik houd alle opties open. Nu eerst weer proberen tijd voor mezelf vrij te maken.
Het sneeuwballetje is nog maar net begonnen te rollen.
Mark: ’10. Is er nog iets dat je wil melden, dat ik vergeten ben te vragen?’
Saskia: Nee hoor. Behalve dat ik het enorm inspirerend vind met hoe jij je eigen projecten bent gaan doen, met zoveel plezier! Dat spat er werkelijk vanaf. Ik blijf het volgen.
Mark: Ik dank je hartelijk voor dit fijne interview. Leuk dat we zo wat meer van jou en je werk te weten zijn gekomen. Ga zo door en natuurlijk verheug ik mij op aanstaande boeken met jouw illustraties!
Dank je wel, dat geldt andersom ook!
Mark Janssen
Saskia: En ik geef het stokje voor de volgende maand graag over aan Juliette de Wit. Die nog weer langer bezig dan ik, zij heeft meerdere eigen boeken gemaakt, maar ik zie ook vaak schilderwerk van haar voorbijkomen op Facebook. Heeft zij nog verwachtingen/wensen met betrekking tot haar illustratiewerk of wil ze juist meer de kant opgaan van ‘vrij werk’? Ik ben benieuwd.
Kinderboeken is meer dan blij dat Saskia Halfmouw het stokje heeft overgenomen. De hele maand besteden we aandacht aan haar werk.
Dank Mark voor het zorgdragen en goed overhandigen van het KinderboekenEstafetteStokje!
