Dit jaar organiseert Uitgeverij Lemniscaat voor de tweede keer in februari een kunstmaand. Ze brachten een mooie folder uit met geweldige boeken en voor de Facebookgroep Kinderboeken vroeg ik ze allemaal aan. Lemniscaat stemde in omdat ze kunst onder de aandacht willen brengen en we mochten zelfs een school uitzoeken die  een box met elf Kinderkunstboeken krijgt. Daarover later meer.

Kinderboeken wil natuurlijk weten: zijn die elf boeken nou echt zo goed?

1. Het veranderende gezicht van zelfportretten door Susie Brooks 4,5*

 

Klein boekje. Prachtig moderne cover, met een foto voorop. Als je beter kijkt zie je dat het een foto is die is verknipt met kunstwerken. Wat een bijzondere cover! Heel erg sprekend en uitnodigend. De vormgeving binnenin is heel eigentijds met blokjes, verschillende lettertypes, kleuren, plak en knipwerk en veel kunstfoto’s en zelfs tekeningen.

Het boek opent met de bekendste en waarschijnlijk meest gedeelde selfie ooit: Allemaal bekende Amerikanen (met Ellen de Generes in het midden) die tijdens een Awardshow spontaan een selfie nemen.

Selfies zijn van alle tijden, menen de samenstellers van het Selfie-boek en ze laten een zelfportret van Van Gogh zien met daarnaast een selfie van een onbekende man in een prachtig wit landschap. Mensen willen laten zien waar ze zijn geweest en ze willen dat voor zichzelf vastleggen.

Het is een boek vol leuke weetjes en interessante informatie. Zo werd in de Griekse Oudheid de kunstenaar Phidias gevangen gezet omdat hij zijn naam grafeerde in het beeld, dat hij van de godin Athene had gemaakt. Dat was ijdelheid!

Het boek is veel informatiever dan de cover doet vermoeden. Er wordt echt ingegaan op beelden en achtergrondinformatie gegeven. Zo zien we in een werk van Raphaël dat hij stiekem andere kunstenaars zoals Da Vinci en Michelangelo heeft geschilderd. Waarom deed hij dat?

Ook zien we een van de schaarse zelfportretten van Rembrandt. Die zijn natuurlijk door experts onder de loep genomen. Toen ze met röntgenstralen het schilderij bekeken zagen ze dat Rembrandt wijzigingen had aangebracht. Hoe leuk is dat om dit te weten?!

Al met al is dit dunne boekje een prachtig naslagwerk geworden. Dat zou je van de buitenkant niet verwachten. Zeer geschikt voor kinderen van 10-12 jaar

Vormgeving en Inhoud beide apart 5 sterren maar omdat de coole cover niet echt overeenkomt met de intelligente inhoud, waardoor een koper op het verkeerde been wordt gezet, gaat er een halve ster af.

 

2. Ik ben een kunstenaar door Marta ALtés 5*

Heel mooi uitgegeven met harde kaft en binnenwerk is uitstekend verzorgd. Dit is erg grappig voor de allerkleinsten. Een jongetje is onbedoeld erg stout. Hij is een kunstenaar en tekent graag op zichzelf, de meubels en op de muren. Van alles wat hij ziet maakt hij een kunstwerk. Helaas vindt mama dat niet altijd even leuk.

Tekeningen zijn eenvoudig en toch vol details. Juist die details zijn voorwerpen die kinderen zullen herkennen zoals make-up spullen, eten en kleren. Doordat het jochie van alledaagse dingen een ongelofelijk troep (cq prachtige kunst) maakt, is het een enorm leuk boek geworden. Het jochie denkt dat hij aan mama een cadeau geeft terwijl de kleine lezer ziet dat mama dat helemaal niet leuk gaat vinden al die tekeningen op de muur en op de vloer. Kinderen zullen hier keer op keer weer om kunnen lachen. Het is dan ook hilarisch gedaan. Vooral omdat het een Ode is aan Mama. En in het echt is het juist vaak mama die moppert over alle troep en dan kan het kind zeggen: mam dit is kunst het is een ode aan jou!

5 dikke sterren

3. Jij bent een kunstenaar door Marta ALtés 3,5*

Als je van Ik ben een kunstenaar hebt genoten is Jij bent een kunstenaar eigenlijk een must. Het is geen vervolg maar een verdieping, een extraatje. Op zichzelf is het ook een heel leuk boek, dat moet gezegd. Je hebt boek 1 niet nodig om dit te begrijpen.

Het boek begint zo: Jij bent een kunstenaar. Nee, dat ben je nog niet, maar je hebt dit boek in handen en dat betekent dat je er een wilt worden.

Dat klinkt heel aardig, maar ons lieve kleine jochie was niet zo aardig, weet je nog? Hij vervolgt:

Je zult nooit zo goed worden als ik maar je kunt het proberen. Ik kan je vast wel helpen. Ik heb talent EN ik ben edelmoedig.

Dit boek is een teken-, en kleurboek. Dus het is echt voor een kind dat er in gaat werken. Het begint met een zelfportret en dan wordt het al snel moeilijker. Teken het jochie in actie!

Omdat een gezicht tekenen best moeilijk is, krijgen we vaak de kans om het te oefenen. Om de kleine kunstenaar te helpen zijn er heel veel stickervellen bijgevoegd. Erg leuk allemaal. Vooral als je fan bent van deel 1 is dit super om erbij te hebben.

Erg leuk. Vooral als aanvulling op deel 1. 3,5 ster

 

4. Origami Haiku’s en Kunst samengesteld door het British Museum 4,5*

Dit is een doeboek. Er zijn 50 vellen bijgevoegd om te vouwen en te knutselen.

Dit boek werd samengesteld in samenwerking met het British Museum. De prachtige foto’s die je in het boek ziet, zijn van kunstwerken die in het Museum van Londen hangen. Zij hebben een hele uitgebreide verzameling van Japanse kunst, waaronder schilderijen.

Het is een eerste kennismaking met Origami en de Haiku. Origami is een eeuwenoude Japanse Papervouwkunst. Vroeger was papier erg duur en werd een gevouwen dier of bloem bij een huwelijk cadeau gedaan en had het ook een religieuze betekenis. Later gingen mensen deze mooie vormen voor hun plezier vouwen. De Haiku is een van de oudste dichtvormen die we kennen. De gedichten gaan vaak over de natuur maar mogen ook over alledaagse dingen gaan. In het Westen vinden we dit ook een mooie vorm van dichten en we hebben onze eigen regels eraan gegeven: Bij ons bestaat een Haiku uit drie regels, de eerste heeft vijf lettergrepen, de tweede regel zeven en de derde weer vijf.

In het boek wordt heel duidelijk uitgelegd hoe je de meest eenvoudige Origami figuren kunt maken. Ze staan stap voor stap afgebeeld. Door de mooie vormgeving lijkt het helemaal niet kinderlijk en heb je het idee dat je echte kunst maakt. Dat is heel knap gedaan. Het kind wordt zo heel serieus genomen. Het knutselwerk wordt zo iets heel aparts.

Voor ieder figuur dat we maken is er een haiku

Voor de Kraanvogels een spel

Ze vliegen hoog naar de wolken

De eerst zonsopgang van het jaar

Dit is een boek voor de liefhebber van kunst en knutselen. Buitengewoon mooi uitgegeven. 4,5 sterren. Het boek is op moment dat je het koopt ruim 5* waard maar al doende scheur je steeds een pagina uit het boek totdat er niet veel overblijft. Maar dat is ook eigenlijk de bedoeling van deze vorm van kunst. Het moet leven. Het moet bewegen.

 

5. Kunst Knutselen door Susie Brooks 4*

50 vrolijke kunstprojecten om zelf te maken.

Er staan 50 leuke ideeën in met vrolijke tekeningen hoe je simpele kunstwerken kunt maken. Voor een juf of een handige ouder is dit heel eenvoudig maar ik zou me hierin verslikken. Ik zou geen idee hebben welke materialen ik moet gebruiken en hoe ik ze moet gebruiken. Dat had wel iets beter in beeld gebracht mogen worden.

Er worden alledaagse materialen gebruikt die je zelf niet zo 1,2,3 zou bedenken. Zo kun je met bubbeltjesplastic hele grappige kunstwerken maken. Eerst met verschillende kleuren beschilderen, dat op een wit vel drukken als het nog nat is. Dan kun je op het vel met al die bubbeltjes afdrukken, een leuk dier tekenen en uitknippen. Het dier heeft dan een hele speciale huid. Leuk bedacht. Zo maakt een kind in vrij eenvoudige stappen een heel kunstwerk. Het kind gebruikt hierbij verschillende technieken en bouwt (misschien wel verspreid over verschillende dagen) aan een gevarieerd werk. Wat zal het kind trots zijn.

Dit is zeer geschikt voor kinderen vanaf een jaar of 4 tm 12 jaar. Het hangt er gewoon van af hoeveel begeleiding je geeft. Dat is wel het grote pluspunt aan het boek.

Iedere pagina is een feestje. Dat komt ook door de mooie vormgeving van het boek. Soms zijn de tekeningen zo mooi dat je vergeet dat er nog geknutseld moet worden!

 

6. Wat is moderne kunst? 4* door Jacky & Suzy Klein

Je gaat naar een museum en je ziet allemaal moderne kunst. Het zijn niet alleen schilderijen en tekeningen maar ook objecten of kunstvormen in de ruimte. En als je eerlijk tegen jezelf bent dan moet je toegeven dat je er niets van begrijpt. Wat betekenen al die gekke kunstwerken? Waarom zijn ze zo gemaakt?

De kunstenaar wil duidelijk experimenteren, maar wat wil hij zeggen?

Zoals zoveel boeken over kunst is er geen chronologie of indeling naar kunstvorm of herkomst, maar lijkt er een willekeurige keuze van onderwerpen te zijn gemaakt. Het is een samengesteld boek over kunstwerken waarover de makers iets wilden vertellen. Door de som van alle onderwerpen krijg je een goed beeld over Moderne Kunst. Je krijgt dus geen overzicht van alle moderne kunst of een bloemlezing, nee naar volledigheid wordt niet gestreefd. Ze behandelen verschillende objecten en geven je daar inzichten in en achtergronden bij. Achterin het boek staan een groot aantal kunstenaarsbiografieën die je als naslagwerk kunt gebruiken. Vind je een kunstwerk mooi en wil je er meer over weten dan kun je de naam gemakkelijk opzoeken.

Door dit boek leer je opnieuw kijken naar moderne kunst. Als je het boek uithebt, merk je dat je sommige werken bent gaan waarderen, andere werken beter bent gaan begrijpen, maar er zijn er ook nog steeds waarvan je denkt: Ik snap het verhaal erachter maar ik vind het nog steeds geen kunst. Zo staan er bijvoorbeeld twee klokken in. Voor je beeldvorming: denk aan simpele Ikea klokken. Ze staan precies op dezelfde tijd. Ze lopen op batterijen en zullen niet de hele tijd gelijk blijven lopen omdat de ene batterij het langer volhoudt dan de andere. De kunstenaar maakte dit toen hij hoorde dat een vriend van hem ernstig ziek was. Het beeld is mooi en integer: niet elk leven duurt even lang, hoeveel ze ook op elkaar lijken. Kijk ik nu anders naar de twee Ikea klokken? Nope! Toch ben ik blij dat ik dit geleerd heb. Ik hoef niet alles mooi te vinden omdat het nu eenmaal het predicaat kunst heeft gekregen.

Een kunstwerk dat ik graag in het echt zou willen zien is De man met de gele broek van Michelangelo Pistoletto. Misschien heeft hij gewoon zijn naam mee of misschien is het omdat ik me hier meer een beeld bij kan vormen. Het schilderij beeldt een man uit die tegen een wand leunt maar als je er voor gaat staan, zie je jezelf. Die optische grappen, daar hou ik van en dat maakt een museumbezoek vaak heel interactief.

Dit boek is uitermate geschikt voor kinderen die regelmatig een museum bezoeken. Zij weten dat sommige kunstwerken hen heel erg aanspreken terwijl ze andere stom of saai vinden. Dan is het toch leuk om meer te weten wat voor verhaal er achter die hele rare kunstwerken zit. Het is ook goed om te weten dat een kunstenaar vaak een bedoeling heeft met zijn werk. Het is niet alles wat je ziet, maar soms ook juist wat je niet ziet.

Dit boek is met name geschikt voor kinderen die al iets van kunst weten. Kinderen van de bovenbouw.

7. Het kunstboek voor kinderen (wit) 5* met teksten van oa Amanda Renshaw

Al lijkt dit boek op het eerste gezicht een soort kinderencyclopedie te zijn, dat is het niet. Er worden verschillende thema’s behandeld met willekeurige onderwerpen over kunst. Het is dus geen chronologische opsomming en het boek streeft niet naar volledigheid. Er wordt niet ingegaan op de ontwikkeling van de kunst door de eeuwen heen.

Het leuke aan het boek is dat het onverwachte sprongen maakt in de tijd. We gaan van de Mona Lisa naar de naoorlogse Jackson Pollack die bekend is om zijn “willekeurige Spetters en klodders” en dan weer terug naar een schilderij uit de late middeleeuwen.

Is dit een goed boek? Nee, het is echt geweldig. Je leert hier, ook als volwassene, zoveel van. De schrijvers vertellen heel rustig hoe je naar een schilderij kunt kijken. Dat doen ze door vragen te stellen aan/bij verschillende schilderijen. Bijvoorbeeld: Door de eeuwen heen lieten mensen zichzelf schilderen. Waarom deden ze dat op die manier? Wat betekenen de attributen die erbij zijn geschilderd? Waarom dragen ze juist die kleren?

In het boek wordt de lezer uitgedaagd om actief mee te denken en te kijken. Als de natuurtekeningen van Monet worden behandeld, moeten we dat vergelijken met een artiest die we al eerder in het boek zijn tegengekomen, namelijk Rousseau. Kijk hoe verschillend zij een blad tekenen! Zo staan er heel veel kleine opdrachten in waardoor de lezer de informatie kan verwerken en steeds met nieuwe inzichten naar een werk kan kijken. Zo krijgt niet alleen een schilderij laagjes, maar ook je kennis wordt in laagjes opgebouwd waardoor het kan beklijven.

Dit soort boeken zijn uitermate geschikt voor kinderen die best willen lezen als het maar niet altijd fictie is. Ze willen kijken, leren en nieuwe informatie in zich opzuigen. Laat een kind wat vaker non-fictie lezen: daarmee maakt het ook leeskilometers.

Dit boek is zeer geschikt voor kinderen uit de bovenbouw van het basisonderwijs.

 

8. Het kunstboek voor kinderen (geel) 5*

Over dit boek kan hetzelfde gezegd worden als het witte deel. Het wederom erg mooi vormgegeven en de informatie die erin staat is om van te smullen. Persoonlijk vind ik dit deel mooier. Dat komt waarschijnlijk door de foto’s en de werken die ze behandelen. Zo gaan ze tot in detail in op een fresco van Raphael. Het is zijn bekende werk, De school van Athene. Er worden een aantal figuren uitgelicht en apart besproken. Hierdoor leer je dat je niet alleen naar het geheel moet kijken maar dat er heel veel te leren is (en te lachen) in de details. En het leuke is (dat zagen we al in het selfie boek) Raphael heeft zichzelf geschilderd.

In dit deel leren we ook over kleuren en vormen. De samenstellers zoomen in op een schilderij en laten je zien: zie je dat deze kunstenaar steeds dezelfde kleuren en vormen gebruikt? Wat zou de reden kunnen zijn? Het doel wat de kunstenaar beoogt is rust creëren. Door steeds de vormen te herhalen en zachte kleuren te gebruiken, krijg je rust in het schilderij.

Er staat nog zoveel meer in dit naslagwerk: kunst van troep: wat moet je daarmee? Of Dali: waarom tekende hij zo? En wat zien we eigenlijk? Klopt het allemaal wel?

Dit zijn echt twee pareltjes van boeken. Ik ga ze missen. (de boeken worden na recensie doorgestuurd naar winnaars an de Grote Lemniscaat Kunstmaand TestActie die werd georganiseerd door de Facebookgroep Kinderboeken

 

9. Denk en doe als een kunstenaar 5* door Claudia Bolt & Eleanor Meredith

“Dit boek gaat over kunst. Eerst laat het je nadenken over kunst en dan ga je zelf aan de slag.”

Maken van kunst is heel eenvoudig, menen de samenstellers. Je moet gewoon aan de slag gaan. Pak een paar flessen uit de keuken, bijvoorbeeld van de mayonaise en de ketchup en plak daar gekke ogen en een neus op. Of maak een schilderij met alleen maar vormen. Dat doe je bijvoorbeeld zo: je kleurt een stuk canvas in een enkele kleur. Je gaat naar buiten en plukt een bloem of pakt een (bloeiende) tak en die leg je naast je canvas. Schilder nu in vormen de tak of bloem na, dus niet exact maar gewoon de vormen. Het hoeft niet precies te lijken om mooi te zijn.

De idee achter het maken van kunst gaat in drie stappen: denk, doe en met “denken en doen” samen krijg je kunst.

Vaak zie je in knutselboeken stempel ideeën en het geijkte knip en plakwerk. Dit boek is anders. Er staat ijsklontenkunst in en een onderwaterstad, maar ook pastamaskers en vreemdsoortige kostuums.

Dit boek is zeker de moeite waard. De geschikte leeftijd voor de lezer kan variëren. Het hangt af van de mate waarin u bereid bent te helpen. Er staan versierde stenen in die een kind van zes kan maken, maar er staan ook meer uitdagende opdrachten in. Maak bijvoorbeeld papieren personen in de stijl van Henning Wagenbreth. Als u het ziet herkent u het meteen. (U mag ook Marilyn Monroe van Andy Warhol in uw hoofd nemen, dan krijgt u eenzelfde soort opdracht.) Pak een zwart papier en teken de helft van een hoofd. Vouw het papier dubbel en knip de contouren uit en ook het oog, een deel van de neus en de mond. Neem een tweede vel en plak daar repen gekleurd papier op. Plak het zwarte uitgeknipte vel op het fleurige papier. Als je een aantal naast elkaar in verschillende kleuren maakt, krijg je echt een heel mooi effect.

Dit boek leek me eerst niet erg praktisch, maar juist uit dit boek heb ik goede ideeën gehaald die vrij eenvoudig zijn en hele mooie, originele resultaten geeft. Je hebt ook geen dure materialen nodig. Het meeste heeft een beetje knutselgek wel in huis.

 

10. Workshops voor kinderen 4* door Hervé Tullet

Dit boek is samengesteld door Hervé Tullet. Hij geeft over de hele wereld creatieve workshops voor (met name) kinderen. Hij zegt dat je vanuit een idee moet werken. Het leuke van een workshop is dat je gezamenlijke energie hebt en vandaaruit kun je bijzondere dingen maken. De bonus is het kunstwerk dat je uiteindelijk maakt. Dat kunstwerk maak je samen met de leider van die workshop. Hij is als het ware een dirigent.

Als je de inleiding leest, wil je meteen op het vliegtuig stappen en workshop bij hem volgen. Maar kan hij het ook uitleggen in een boek?

Als je zelf creatieve workshops geeft, is dit boek zeker een aanrader, misschien zelfs wel een musthave. Tullet geeft veel praktische tips hoe je voorbereiding er optimaal uit hoort te zien. De leider bepaalt het succes. De deelnemers kunnen talenten zijn maar dat is geen vereiste. Leeftijd maakt ook niet uit. De groep kan bestaan uit kleine kinderen, of een groep volwassenen dat een feestje viert: dat maakt niet uit. Iedereen kan een klodder verf op een doek of papier schilderen. Zijn raad aan de leider is: ‘Laat het creatieve bloed stromen, volg me en gebruik je fantasie. Als je eenmaal je workshop in elkaar hebt gezet, moet je hem uittesten en steeds weer aanpassen. Kijk naar de deelnemers en blijf ontdekken hoe het beter kan.’

Mijn mening: Heb je dat ook wel eens dat je een geweldige workshop hebt gevolgd en helemaal geïnspireerd en volgetankt thuiskomt en dat je de volgende dag je werk ziet en denkt: oh, nou dit mijn kunstwerk waar ik gisteren zo trots op was? Het is meer het meedoen en het groepsproces wat zo’n dag geweldig maakt. Het creatieve proces is belangrijk. Meer nog dan het resultaat. Dat heb ik ook wel een beetje als ik de resultaten van deze workshops bekijk. Er staan heel veel foto’s in het boek. Blijkbaar hoef je geen Picasso te zijn om deel te nemen, je werk wordt ook niet van dusdanige kwaliteit. Maar dat is ook niet nodig. Het is goed om je creativiteit een keer de vrije loop te laten.

En als je een feest hebt is het vaak fijn om iets te doen. Dat geeft gewoon een hele fijne sfeer.

In een klas is dit heel eenvoudig toe te spitsen op de leeftijd van de kinderen aan wie je lesgeeft. Als je alle resultaten bij elkaar hangt zie je het gemeenschappelijke resultaat. Mooi wordt het sowieso.

Als ik tijdens mijn schoolbezoeken op scholen kom, zie ik soms kunstwerken van kinderen waar het stof op zit. Verander dit! Varieer! Laat de gangen van de school schitteren door het werk dat je leerlingen maken. Laat ze trots zijn op hun werkjes en trots zijn op hun school. Ik denk echt dat dit werkt. Ik denk echt dat kunst maken (en het waarderen door ze op te hangen) de schoolprestaties bevordert. Als de school trots is om jouw werk aan de muren te hangen, dan doe je gewoon beter je best. Dat bevordert echt het leren. Als je zelf geen inspiratie hebt, neem dan dit boek ter hand. Een workshop kan niet mislukken met deze man aan het roer.

Conclusie: mooi boek met als grote pluspunt dat je uitleg krijgt van de meester van de workshops hoe je het moet organiseren, waar je op moet letten en wat je allemaal moet doen om een workshop tot een succes te maken

 

11. Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? 3,5 *Door Susie Hodge

Als u van kunst houdt dan heeft u zich vast wel eens de volgende vraag gesteld: Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst?

Als u nu denkt dat de samenstellers alle blote mensen gaan behandelen die op kunstwerken hebben gestaan, komt u bedrogen uit. Sterker nog: het aantal blote mensen is op een hand gemakkelijk te tellen. Het gaat dus blijkbaar in het boek om de subvraag: & andere levensbelangrijke vragen over kunst. De vraag waarom er zoveel blote mensen in de kunst worden afgebeeld is een lokkertje want seks sells.

Wat behandelen ze dan wel?

Op iedere dubbele pagina wordt een vraag behandeld. Bijvoorbeeld: Waarom is alles wazig (getekend)? Doen kunstenaars elkaar na? Dit kan mijn kleine zusje ook, of toch niet?

De cover is gevuld met veel bekende kunstwerken waarvan er enkele bloot zijn. Om het netjes te houden voor uw kind is er een tekstballon voor de edele delen van David geplaatst. De omslag is van een vreemdsoortig dik karton, maar gek genoeg lijkt dat heel goed bij het boek te passen.

Van alle boeken van de elf had ik hier misschien wel het meest van verwacht. Leg een kind nou eens uit waarom er blote mensen worden gebeeldhouwd of geschilderd. Waarom hebben ze geen kleren aan? Maar leg ook uit hoe in de loop der eeuwen het menselijk lichaam anders wordt afgebeeld. Dit zou je aan de van de titel mogen verwachten. Dit is echter niet terug te vinden in het boek.

Er worden andere vragen gesteld en beantwoord. Dat wordt te kort en te schreeuwerig gedaan. Er lopen ook nog eens van die Frans aandoende poppetjes door het boek, dat het geheel niet echt deskundig aandoet. De tekst is in de stijl van Geronimo-boeken weergegeven: alle begrippen staan dikgedrukt en alles is ultrakort beschreven. De werken die worden behandeld zijn wel heel interessant en de informatie die je krijgt is vaak nieuw. De keuze van de werken vond ik ook erg verfrissend.

Conclusie: in vergelijking tot de andere 10 misschien niet het beste boek van allemaal maar zeker de moeite waard.

Dit waren de 11 boeken die we mochten weggeven van Uitgeverij Lemniscaat. Ik heb ze de afgelopen weken allemaal mogen lezen en beoordelen en ik kan niet zeggen welke mijn favoriet is. Het meest verrast ben ik door het Haiku boek. Het meest ontroerd werd ik door het jochie in Ik ben een kunstenaar. Het meest geleerd heb ik van het Selfieboek en het witte en gele naslagwerk ga ik het meest missen. De doeboeken zijn aan mij niet besteed maar ik denk dat die het meest in de smaak gaan vallen bij jullie. Als je van knutselen houdt dan zijn dit zeker pareltjes. Kortom: ik vond het een geslaagde actie. Nu is het aan jullie om de boeken te testen.